De rui

Help! Mijn valkparkiet verliest plotseling aldoor veren!

Je vindt her en der allerlei veertjes, zowel grote als kleine en donsveertjes. Grote kans dat je valkparkiet in de rui is. Maar wat is dit nu precies en waarom gebeurd dit? Tussen de broed- en winterperiode gaan veel vogels in de rui. In deze periode vallen de oude veren uit, en komen hier weer nieuwe voor terug. Hieronder zie je op afbeelding 1 lange veren zoals staartveren en veren in de vleugels. Op afbeelding 2 zijn kleine donsveertjes te zien die je de gehele dag door kan vinden. Op afbeelding 3 zie je een bloedpen. Een bloedpen is een nieuwe veer die nog gevuld is met bloed. Als die veer afbreekt en gaat bloeden dan kan je hem het beste dicht bij de huid vastpakken en met een lichte draaibeweging met de groeirichting mee snel eruit trekken. Als de valkparkiet geen last ervan heeft dan kan je hem laten zitten.

De rui vergt veel energie van een vogel. Vaak merk je tijdens de rui dat je valkparkiet wat rustiger is, of misschien wat minder vaak fluit. Dit is niks om je zorgen over te maken, het gaat vanzelf weer over. De rui duurt zo’n 6 tot 8 weken. Heb je een jonge valkparkiet, dan zul je zien dat deze rond 6 maanden ook gaat ruien, ongeacht seizoen. Dit noemt men de jeugdrui. De mannen verliezen hun streepjes (bij bonte poppen kunnen die al egaal zijn) onderaan de staartveren en de vlekjes (spots) onder de vleugels en worden daar egaal van kleur.

In de ruiperiode mag je je valkparkiet een klein beetje extra’s geven. Denk aan vitaminedruppels, een nieuw stuk sepia en wat extra groente en/of fruit. Wees wel spaarzaam met fruit en gooi dit tijdig weg. Krijgt je valkparkiet al voldoende afwisselend eten, dan is dit vaak niet nodig, maar heb je een kieskeurige eter, is het verstandig wat vitaminedruppels in het water te doen.

De rui is niet geheel willekeurig. Zo zullen er nooit in 1 keer 5 slagpennen van 1 vleugel uitvallen, maar 1 of 2 aan elke kant. Dit om er voor te zorgen dat de vogel zijn balans nog kan houden tijdens het vliegen. Vind je op een dag wel veel slagpennen en komen die van 1 vleugel? Dan heeft je valkparkiet last gehad van schrikrui.

Schrikrui
Schrikrui is een afweermechanisme. Houdt een roofdier de valkparkiet vast aan zijn vleugel, of staart, dan laat hij de veren los zodat hij kan ontsnappen. Deze reflex zien we vaak gebeuren bij nachtelijke onrust waarbij de vogel in paniek raakt. Hierbij zien we dat zowel vleugel- als staartveren kunnen uitvallen. Net als bij de gewone rui, zullen deze veren allemaal weer terug groeien. Het kan zo’n 6 weken duren voor de vleugel- en staartveren weer op normale lengte zijn, houd hier dus rekening mee.

Veer afwijkingen

Verkleuringen
Door zonlicht kan een valkparkiet gaan opbleken. De donkere veren die dan verschijnen zijn nieuwe veren. Omdat niet alle veren tegelijk ruien zie je een vlekkerig patroon. Ook valkparkieten die binnen gehouden worden kunnen gaan verkleuren. Kleine vlekjes op de rug bij oudere valkparkiet mannen kunnen ook nog sporen zijn van opaline. Als je een valkparkiet hebt die met de jaren geler wordt neem dan contact op met de dierenarts. Het kan zijn dat je valkparkiet dan leverproblemen heeft, maar het kan ook erfelijk bepaald zijn doordat de ouders al een verhoogde geelfactor bezitten.

Afwijkende veerstructuren
Hieronder zie je in de afbeeldingen verschillende voorbeelden van veren die afwijken van gezonde veren.
Afbeelding 1:
– Honger sporen (A)
– stressmarkeringen (B)
– verkeerde handopfok toegepast (C en D)

Op afbeelding 2 zijn voorbeelden te zien van kapotte staartveren ivm het proberen weg te halen van parasieten door de valkparkiet en een voorbeeld van mijtenbeten

Afbeelding 3 is een verzameling van voornamelijk diverse voedingstekorten.
(bron: internationalcockatiel resource)

Kale plekken of ziektes
Zie je veren op de grond, maar ook grote kale plekken op je valkparkiet? Dan is de kans groot dat je valkparkiet deze er zelf uit trekt. Dit kan verschillende oorzaken hebben; denk aan verveling of stress. Verveling zien we vaak bij vogels die alleen gehouden worden, de oplossing hiervoor is vrij simpel: geef hem/haar een soortgenoot als gezelschap.
Stress kan verschillende oorzaken hebben: veel lawaai om de kooi, een verhuizing, een dominante vogelsoort erbij in de kooi, enz.
Veeruitval kan ook komen door ziekte (PBFD Snavel- en veerrotziekte) of verkeerde voeding en is niet eenvoudig vast te stellen. Vermoed je dat je valkparkiet ziek is, neem dan altijd contact op met een vogelarts.

Luizen:
Luizen zijn kleine parasieten van maar 2-3 mm groot en zien eruit als zwarte streepjes die rondlopen. Je kan aan de veren zien dat er transparante lijnen lopen waar het kapot is gebeten. De valkparkiet zal veel gaan krabben, pikken en zichzelf erg vaak gaan schoonmaken.

Mijten:
Mist je valkparkiet maar enkele veren op de kop dan kan dit door de rui komen. Als de staartveren beschadigd zijn dan kan dit ook door het hangen aan tralies komen of doordat ze gekortwiekt zijn.

De afbeelding hieronder toont enkele voorbeelden van kenmerkende eigenschappen waaraan je verenmijt kan herkennen.
A: Hapjes uit de veren in de kuif
B: Ontsteking bij het oog
C: Rondom het oog missen er veren
D: Rode of vergrote neusgaten in verband met het krabben eraan
E: Dunne bevedering of missende veren bij de wang

Kortwieken
Kortwieken is het knippen van de vleugels zodat ze gehinderd worden in het vliegen. Dit is een tijdelijke oplossing want na de rui gaan de veren weer aangroeien. Een groeiende slagpen mag nooit ingekort mag worden. Een groeiende slagpen is te herkennen aan ‘de huls’ die er dan nog omheen zit! Pas als deze huls volledig is verdwenen kan de slagpen gekortwiekt worden. Zolang de veer namelijk in de huls zit bezit deze een bloedvat dat zorgt voor aanvoer van groeistoffen voor de veer. De ene zal aan een kant kortwieken zodat ze uit balans raken, maar de meeste knippen beide kanten. Als ze aan een kant geknipt zijn kunnen ze zichzelf meer verwonden. De valkparkiet is bij tweezijdig knippen niet uit balans en zal meer moeite moeten doen om hoogte te maken. Vaak zie je doordat ze niet zo goed vliegen ze ook vaak neerstorten op de staart. Die zal dan ook vaker beschadigd zijn. Bij Sephora kortwieken wij niet. Wij vinden dat je zelf tijd en aandacht moet besteden om ze tam te maken.

Het kortwieken kan gedaan worden op verschillende manieren:

– het knippen van 3-6 handpennen. Dit is de Amerikaanse manier

– het knippen van de binnenste veren is de Europese manier en wordt nog zelden gedaan.

Als je valkparkiet gekortwiekt is betekent het niet dat hij niet kan ontsnappen. Het veiligste gaat hij in een kooi naar buiten of in een tuigje.

Leewieken
Sinds 1 september 2005 is het niet meer toegestaan vogels te leewieken (verwijderen van het laatste vleugellid), uitgezonderd vogels, die bestemd zijn om te worden gehouden in een niet-overdekte ruimte. Per 2018 volgt een algeheel verbod op leewieken. Leewieken is een lichamelijke ingreep, want hierbij wordt een middenhandsbeentje (met daaraan vast de slagpennen) geamputeerd. De duim, met daaraan drie slagpennen, blijft behouden. Dit is definitief en kan dus nooit meer aangroeien.

(bronnen:levendehave.nl en vogelproblemen.nl)